Η Ανατολή είναι παραδοσιακό χωριό του Δήμου Ιεράπετρας. Είναι ορεινό χωριό σε υψόμετρο 600 μ. στις νότιες πλαγιές του όρους Δίκτη με πανοραμική θέα προς το Λιβυκό Πέλαγος. Απέχει  γύρω στα 17 χλμ. από την πόλη της Ιεράπετρας. Το όνομα του χωριού προέρχεται από το ρήμα "ανατέλλω", που σημαίνει "αναφαίνομαι υπέρ τον ορίζοντα", δηλαδή "ανεβαίνω πάνω από τον ορίζοντα με συνέπεια να φαίνομαι". Η περιοχή της Ανατολής, θέση οχυρά, ανέδειξε κορυφαίους αγωνιστές στην Τουρκοκρατία και ήταν σπουδαίο πνευματικό κέντρο με σχολείο. Τόπος προνομιακός, των λογίων, των νοταρίων, των καθηγητών πανεπιστημίου με σπουδαία ιστορία και πολιτισμό.

Ο παλιός παραδοσιακός οικισμός της Ανατολής (Παλαιά Ανατολή) χαρακτηρίζεται από τα πετρόκτιστα σπίτια (που σώζονται ως σήμερα), την παλαιά Κάτω Βρύση και τα στενά δρομάκια. Την τελευταία δεκαετία μπήκε σε πρόγραμμα αναπαλαίωσης.

Εκτός από την Κάτω Βρύση (έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο με απόφαση του ΥΠΠΟ) στο χωριό βρίσκονται πολλά αρχαιολογικά μνημεία, ναοί (όπως η εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος και ο ναός των Αγίων Αποστόλων στα νοτιοδυτικά του χωριού) και βυζαντινά μοναστήρια του 15ου αιώνα που χτίστηκαν από το λόγιο αντιρρητικό ιερομόναχο Νείλο Δαμηλά. Στο κέντρο της Ανατολής βρίσκεται ο Προφήτης Ηλίας. Ο Ναός των Αγ. Πάντων, εκτός από βυζαντινές εικόνες διαθέτει και ξυλόγλυπτο τέμπλο. Επίσης, σημαντικός είναι και ο ναός της Άνω Παναγίας (εκεί ήταν το παλιό νεκροταφείο) και της Κάτω Παναγίας, που είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου και έχει τοιχογραφίες αλλά και μια ταφική πλάκα στο δάπεδο με σύμβολα άρχοντα.

Μετά το 1970 οι κάτοικοι της Ανατολής κατέβηκαν στον κάμπο και ίδρυσαν το συνοικισμό Νέα Ανατολή και μαζί με άλλους κατοίκους τα χωριά Στόμιο και Αμμουδάρες. Από την Ανατολή κατάγεται ο ονομαστός βιολάτορας της Ανατολικής Κρήτης Παντελής Μπαριταντωνάκης. Το 1993 ιδρύθηκε ο Πολιτιστικός και Φυσιολατρικός Σύλλογος Ανατολής, ο οποίος δραστηριοποιείται με πολλές εκδηλώσεις, όπως η Γιορτή Φασολάδας την Καθαρά Δευτέρα, τα καζανέματα (προσφορά ρακής), τα τελαλήματα και το τρατάρισμα μελιού στην Παναγία του Βαρύ, αναβιώνοντας ένα παλαιό έθιμο.